Parkinson is een progressieve en chronische hersenaandoening die meestal pas bij het ouder worden ontstaat. De ziekte van Parkinson is een hersenaandoening waarbij hersencellen geen of minder dopamine aanmaken. Dopamine heeft meerdere functies waaronder het soepel kunnen bewegen en bewegingen onder controle houden. Als er een dopamine tekort ontstaat kunnen er vervelende ziekteverschijnselen ontstaan waaronder het trillen van spieren, lastiger kunnen praten en het krijgen van stijve ledematen.
Hoewel de uitwerkingen van Parkinson over het algemeen gelijk zijn ( het vertragen of bevriezen van bewegingen) zijn er vaak toch grote verschillen. Het trillen van de handen, nek, kin, tong en benen komen vooral in de beginfase van de ziekte van Parkinson voor maar dan maar bij één op de drie. Wat Parkinsonpatiënten vaak parten speelt zijn slaapproblemen. De slaapproblemen kunnen bij Parkinsonpatiënten allerlei vormen aannemen. Toch is er met de juiste kennis heel wat verbetering mogelijk.
Wat creëert het slaapprobleem bij Parkinsonpatiënten?
Dopamine zorgt voor een soepele geleiding van impulsen naar de spieren. Als dopamine onvoldoende wordt aangemaakt, ontbreekt ook de impuls van de hersenen naar de spieren waardoor het lichaam niet meer “luistert” naar de hersenen. Maar dopamine speelt ook een grote rol in het voelen van genot en blijdschap. Dopamine beïnvloedt dus ook de stemming van iemand. Vaak hebben mensen die leven met de ziekte van Parkinson slaapproblemen. Meestal gaat het om slaapproblemen die betrekkling hebben op het in- en doorslapen.
Parkinsonpatiënten hebben vaak gebroken nachten omdat ze ’s nachts regelmatig wakker worden omdat de spieren stijf- en pijnlijk worden. Ook komt het vaak voor dat de spieren gedurende de nacht samentrekken en zo krampen veroorzaken. Ook kunnen Parkinsonpatiënten intens dromen en/of slaapwandelen gedurende de nacht. Dit resulteert er vaak in dat patiënten wakker schrikken en vervolgens wakker blijven. Hierdoor hebben de meeste parkinsonpatiënten overdag een laag energieniveau en is de behoefde aan rust en slaap gedurende de dag hoog.
Uiteraard heeft dit grote invloed op dagelijkse werkzaamheden en op de algehele mentale gesteldheid. Maar de slechte nachtrust heeft helaas nog meer negatieve gevolgen. Slecht slapen heeft direct invloed op de mentale gesteldheid. Zo is het overdag vasthouden van aandacht voor veel Parkinsonpatiënten hierdoor extra lastig.
Slaapprobleem van Parkinsonpatiënten
Het hebben van Parkinson kost op vele fronten meer energie maar hoe krijgt u dat voor elkaar als u slecht slaapt? Het is van belang om te weten dat het niet om het aantal uren slaap per nacht gaat maar meer hoe u ‘s morgens opstaat. Voelt u zich uitgerust of bent u nog moe? De slaapproblemen voor mensen met Parkinson bestaan meestal uit meerdere factoren en kunnen met het vorderen van de aandoening toenemen. De meest voorkomende factoren zijn moeite met omdraaien in bed, nachtelijke krampen, rusteloze benen, frequent wc-bezoek, verwardheid, angsten, nachtmerries, hallucinaties met onwillekeurige spiersamentrekkingen (dystonie). Vaak zijn de oorzaken van de slaapproblemen bij Parkinson ingewikkeld want aan de ene kant kunnen de Parkinson verschijnselen de slaap moeilijker en lastiger maken en aan de andere kant kunnen de slaapproblemen veroorzaakt worden door de Parkinson medicatie. Daarnaast treden vaak combinaties op van de verschillende slaapproblemen. Lees hier meer over slaapproblemen bij Parkinson
Slaapprobleem van Parkinsonpatiënten oplossen
We gaan ervan uit dat uw slaapkamer al een goede plek is voor rust en ontspanning. Dit houdt in dat uw slaapkamer donker en stil moet zijn en dat u elektra e staal zo veel mogelijk weert uit uw slaapkamer. Daarnaast helpt frisse lucht in uw slaapkamer om beter te slapen. Een luchtverfrisser kan hier bijvoorbeeld goed voor werken. Hieronder vindt u meerdere tips om als Parkinsonpatiënt uw nachtrust te kunnen verbeteren. Het is belangrijk dat u uw zelf de tijd geeft om onderstaande slaaptips op te nemen in uw dagelijkse routine. De kans van slagen is groot maar het heeft allemaal wel echt tijd nodig. Meestal duurt het een paar weken voordat de positieve effecten echt merkbaar worden.
Slaaptips voor Parkinsonpatiënten:
Hou een slaapschema aan.
Regelmaat en structuur helpen enorm om beter in slaap te vallen en ook om beter door te kunnen slapen. Concreet houdt dit in dat u dagelijks op dezelfde tijd naar bed gaat en ook dagelijks op dezelfde tijd weer opstaat. Hoe gaat u het beste te werk? Bepaal eerst hoe laat u het liefst gaat slapen. Tel hier 7,5 a 8 uur bij op en u weet hoe laat u elke dag moet opstaan. Zorg ervoor dat u niet langer blijft liggen want dit werkt averechts hoe verleidelijk dat ook moge zijn. Als u gewend bent een middagdutje te doen doe dit dan niet langer dan 1 uur anders wordt het gedurende de nacht weer lastiger om goed in- en door te slapen. Hoe meer regelmaat en structuur, hoe beter u zal slapen.
Lichaamsbeweging voor mensen met Parkinson.
Het is van groot belang dat u zo veel mogelijk blijft bewegen als u de ziekte van Parkinson heeft. Dit is niet alleen goed voor uw nachtrust maar ook voor uw motoriek, wandelsnelheid, algemene fitheid, spierkracht en evenwicht. Daarnaast zal lichaamsbeweging er ook voor zorgen dat de kans op vallen verminderd. Door veel te bewegen als Parkinsonpatiënt zorgt u dus niet alleen voor een betere nachtrust maar ook dat uw spieren soepeler blijven. Bouw het bewegen langzaam op en forceer niks. Hou goed rekening met uw energieniveau en bewegingscapaciteit en let erop dat u het niet te zwaar maakt. De beste beweging verkrijgt u met wandelen, fietsen of zwemmen. Zorg ervoor dat u iets doet dat u leuk vindt en waar u zich goed bij voelt want hierdoor is het gemakkelijker op te brengen.
Vermijd opwekkende middelen.
Opwekkende middelen zoals cafeïne, nicotine en alcohol laten uw hart sneller kloppen en zorgen ervoor dat uw bloeddruk stijgt. Hierdoor zal uw lichaam en geest alert blijven zolang deze middelen zich in uw bloed bevinden. Vermijd hierom cafeïne, nicotine en alcohol. Cafeïne is 4 a 5 uur lang werkzaam in het lichaam en zal het inslapen veel lastiger maken. Vermijd ook alcohol aangezien dit het slaapproces behoorlijk verstoort. Alcohol werkt bijzonder negatief op de REM-slaap en dit is de belangrijkste slaapfase van uw nachtrust. Gedurende de REM slaap herstelt het lichaam van stress en pijn en verwerkt u ook emoties. De REM slaap is dus bijzonder belangrijk voor uw algehele gestel en zorgt er ook voor dat u zich goed voelt en goed in uw vel zit. Het gekke is dat u door alcohol sneller in slaap valt maar de slaapkwaliteit wordt hiermee drastisch verminderd.
Doe ontspanningsoefeningen.
Ontspanningsoefeningen zijn voor Parkinsonpatiënten extra belangrijk omdat dit niet alleen zorgt voor een betere nachtrust maar ook voor minder tremors. Door ontspanningsoefeningen te doen schept u de voorwaarden om beter/makkelijker in slaap te kunnen vallen. Zorg ervoor dat u afleidingen en activiteiten die uw hersenen stimuleren zo veel mogelijk vermijdt voor het slapen gaan. Dus gebruik géén telefoon, laptop of tablet minimaal 1 uur voor het slapengaan. Het licht van het scherm zal de aanmaak van melatonine verminderen en uw hersenen blijven actief en de slaap blijft uit. Het beste doet u een korte meditatie die uw geest en lichaam ontspant. Het kan zinvol zijn om hiervoor een brainmachine (ook wel Mind machine) te gebruiken. Door het gebruik van een brainmachine zal u sneller ontspannen en gemakkelijker in slaap vallen.
Zorg voor het juiste “slaapgereedschap”.
Het juiste slaapgereedschap draagt enorm veel bij aan een goede nachtrust. Het matras, het dekbed en uw hoofdkussen dienen goed bij u te passen. Als u het juiste “slaapgereedschap” heeft zal dit uw nachtrust zeker ten goede komen. U kunt gemakkelijker ontspannen en het bed heeft de perfecte temperatuur voor u. Dit zorgt ervoor dat u sneller in slaapt zult vallen en minder snel wakker wordt omdat u het te warm of te koud heeft gekregen. Voor mensen met Parkinson is de juiste stevigheid van het matras essentieel aangezien dit direct effect heeft op hoe gemakkelijk u kunt bewegen op het matras. De stevigheid van het matras heeft ook effect op hoe gemakkelijk u in- en uit het bed kunt stappen. Een matras voor een Parkinsonpatiënt dient daarom relatief stevig te zijn en goed te ventileren. Maar ook de juiste ergonomie is van groot belang. Hoe beter uw ergonomie is hoe rustiger u zal slapen en hoe minder snel u van houding zal hoeven te veranderen. Onze ervaring is dat een (stevig) koudschuim matras het beste type matras is voor mensen met Parkinson.
Zorg voor de ideale temperatuur.
De ideale temperatuur zal uw slaap verbeteren. Zowel de slaapkamer temperatuur als uw bed-temperatuur dragen bij aan een rustigere en betere nachtrust. De beste temperatuur voor uw slaapkamer is tussen de 17 en 19 graden. De ideale bed-temperatuur heeft ook grote invloed op uw nachtrust en verschilt sterk van persoon tot persoon. Het matrastype dat u heeft en het soort dekbed dat u gebruikt hebben beiden veel invloed op uw bed-temperatuur.
Mensen met Parkinson zijn vaak extra gevoelig voor warmte waardoor het voor hen nog belangrijker is dit zo perfect mogelijk te krijgen. Pas op met donzen dekbedden want dons isoleert (stilstaande luchtlaagjes) waardoor het al snel te warm kan worden gedurende de nacht. Het beste is een zijde dekbed aangezien dit bijzonder temperatuur regulerend werkt . Daarnaast werkt zijde ook verkoelend. Koeling biedt niet alleen lichamelijke verlichting voor Parkinsonpatiënten maar is goed voor uw bloedsomloop en het vermindert de vertraging van de prikkels die naar uw zenuwen leiden. Zorg ook voor frisse lucht want ook dit verbetert uw nachtrust. Als dit lastig is zou u kunnen overwegen een luchtreiniger op uw slaapkamer te plaatsen. Let er wel dat deze zo geluidloos mogelijk is.
Zorg voor de ideale slaapkamer.
Hoe beter uw slaapkamer voldoet aan de voorwaarden voor een goede nachtrust hoe beter u zult slapen. De ideale slaapkamer is donker en stil maar ook vrij van zoveel mogelijk elektra en staal. Staal in een matras creëert een licht magnetisch veld waardoor uw spierspanning verhoogt. Pocket- en binnenvering matrassen zitten vol met staal. Hierdoor wordt uw spierspanning verhoogt en komt het vaak voor dat mensen daar nachtelijke krampen in kuiten en tenen door krijgen. Elektra (ook wel spanning genoemd door elektriciens) werkt ook spierspanning verhogend maar het zorgt er ook nog eens voor dat u minder Melatonine aanmaakt. Melatonine is het zogenaamde inslaap hormoon wat bijzonder belangrijk is om goed te slapen. Melatonine wordt geproduceerd in de hersenen en beïnvloedt ons dag- en nachtritme (biologische klok) maar wordt ook negatief beïnvloedt door elektra. Zorg er daarom voor zo min mogelijk elektra en staal in de directe omgeving van uw bed te hebben. Dus leg géén stekkerblok onder uw bed of DECT/mobiele-telefoon op uw nachtkastje. Ook dit werkt spierspanning verhogend en dat is precies wat we niet willen. Het is namelijk juist essentieel dat u zo veel mogelijk kunt ontspannen want hierdoor zal u beter en rustiger slapen. Ook lichtdichte gordijnen dragen bij aan een betere nachtrust. Zorg voor een relatief stevig matras waarop u zich makkelijk in bed kunt omdraaien en eventueel voor hulpmiddelen om gemakkelijker in- en uit het bed te kunnen stappen. Denk hierbij aan een papegaai, een bedbeugel of een in hoogte verstelbaar bed (bedlift).
Makkelijk kunnen bewegen in bed
Voor Parkinsonpatiënten kan het bewegen en omdraaien op bed extra lastig zijn. Een steviger matras draagt bij om makkelijker om te draaien in bed maar ook een extra glad hoeslaken zoals zijde of satijn maakt het bewegen veel makkelijker. Het kan hierbij ook nog helpen om een zijdezachte pyjama te dragen. Ook als u ’s nachts wakker wordt maar niet uit bed hoeft kunt u zichzelf makkelijk omdraaien op bed. Als u gedurende de nacht regelmatig naar de WC moet kijk dan of u ervoor kunt zorgen dat u het dichtst bij de wc bent. Wellicht is het beter voor u om ervoor te zorgen dat u een po onder het bed heeft staan. Hoe sneller u weer (in bed) ligt hoe minder u het slaapproces verstoort. Aangezien u uw slaapproces opnieuw moet opstarten is het wenselijk dit in ieder geval zo snel mogelijk te doen. Zoals hierboven al aangegeven kunnen hulpmiddelen zoals papegaai of een bedbeugel ook bijzonder handig zijn voor mensen met Parkinson.
Leven met Parkinson
Blijf vooral positief en probeer te genieten van alles dat u nog wel kunt. De ziekte van Parkinsion veroorzaakt traagheid in bewegen, denken, handelen en communicatie en kan hierdoor heel ingrijpend zijn. Neem overal ruim de tijd voor want onder tijdsdruk en stress verergeren de Parkinson symptomen. Pas de omgeving aan en zorg voor zo weinig mogelijk obstakels in en om het huis. Omdat Parkinson op zoveel verschillende lichaamsfuncties invloed heeft, zijn de symptomen gevarieerd. Daarnaast komen ook depressieve gevoelens, pijn en vermoeidheid voor. Het is daarom belangrijk om de klachten en signalen serieus te nemen. Parkinson vermindert ook de mimiek in het gezicht waardoor emoties moeilijker af te lezen zijn, maar dat betekent nog niet dat iemand met Parkinson geen emoties heeft.
Geschreven door
Chris Nederhorst
Chris Nederhorst - Oprichter RHF
Het bedrijf Royal Health Foam is opgericht in 1998 door Chris Nederhorst waarbij het ontwikkelen van matrassen die heerlijk liggen het uitganspunt is. Uitsluitend de meest kwalitatief hoogwaardige materialen worden gebruikt bij de vervaardiging van onze matrassen. Op dit blog geeft Chris u tips en informatie over matrassen, kussens, ergonomie en houding en alles wat bij echt lekker slapen hoort. U kunt verder nog meer informatie vinden over mijn expertise op het gebied van matrassen op:
Matras.info | Youtube | Linkedin
